Khám bệnh ở vùng biên - nơi mỗi lượt khám là một cuộc đời

Từ núi đá Hà Giang rét mướt đến miền Tây ngập mặn, từ đảo xa gió lộng đến vùng rốn lũ miền Trung - miền Bắc, rồi những thôn bản tận cùng biên giới… Những chuyến xe của Daisy Media, DHG Pharma và AloBacsi  đã lặng lẽ băng qua khắp dải đất hình chữ S, mang theo y tế và sẻ chia đến tận nơi khó chạm nhất. Mỗi hành trình là một điểm chạm ký ức, khắc sâu trong tim bằng ánh mắt hoe đỏ, bàn tay siết chặt, và những cái ôm không lời mà ấm đến lặng người.

Hành trình đến Ia Nan cũng đặc biệt như thế. Không chỉ vì quãng đường hơn 660km, không chỉ vì nắng đổ lửa 40°C giữa mùa gặt, mà bởi đây là lần đầu tiên, người dân vùng biên được thăm khám bởi gần 40 y bác sĩ từ các bệnh viện lớn của TPHCM cùng hệ thống máy móc hiện đại, những món quà thiết thực và trên hết là sự lắng nghe tận tụy dành cho nhiều mảnh đời lam lũ giữa đại ngàn.

Là xã vùng biên của huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai - Ia Nan có hơn 8.700 nhân khẩu, gần 100% là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Gia-rai. Cuộc sống nơi đây gắn với nương rẫy, hạn hán, thiên tai. Y tế vẫn còn xa lạ. Có sản phụ mang thai 15 tuần mà vẫn ngỡ bụng to vì ăn no. Có người mấy mươi năm trong đời mới lần đầu được gặp bác sĩ. Có người huyết áp chót vót, mạch đập vội vã, nhưng vẫn ăn mặn từng bữa vì chưa bao giờ được ai cảnh báo.

Ngôn ngữ là một rào cản khác. Có người không biết năm sinh. Có cụ già ngồi lặng suốt buổi khám, chỉ gật đầu rồi quay đi. Trên hơn 25 bàn khám, bác sĩ phải học cách lắng nghe bằng ánh mắt, trao đổi bằng cử chỉ, nét mặt. Mỗi lượt khám là một cuộc trò chuyện không lời nhưng đầy kiên nhẫn và thấu cảm. Cứ thế, các y bác sĩ làm việc không ngơi nghỉ, khám cho 1.300 người - vượt xa con số dự kiến ban đầu là 1.000.

Phía sau mỗi lượt khám là một đời người và có những phận đời khiến tim ai cũng chùng lại. Nhưng ngay giữa những lát cắt tưởng chừng u tối ấy, vẫn ánh lên một điều đẹp đẽ: cảm giác được lắng nghe, được quan tâm và không còn một mình.

Có những bệnh nhân đến khám trong im lặng, nhưng cơ thể họ đã lên tiếng từ rất lâu rồi. Như bà Ro Nich H’Lách (75 tuổi, làng Sơn) được phát hiện cùng lúc 3 khối u gan, khối lớn nhất tới 82mm, nghi ngờ ung thư gan. Sống một mình, không nguồn thu nhập, không ai chăm sóc. Bác sĩ phải nhờ phiên dịch mới biết hoàn cảnh của bà. Cháu trai đi cùng cũng bị nghi ngờ u gan.

Có người đến trong tình trạng nguy kịch, nhưng lại lặng lẽ từ chối điều trị vì nghèo. Cụ Rơ Lan H’Pham (90 tuổi, làng Nú) - sốt cao, được chẩn đoán thận ứ nước, nguy cơ nhiễm trùng nặng. Khi được khuyên nhập viện, cụ chỉ lắc đầu: “Không đi đâu. Con khổ, nhà nghèo. Ở nhà nằm thôi”.

Cũng có người đến chỉ xin được tư vấn, vì đôi chân đã đau đến chai lì. Anh Trần Anh Tuấn (40 tuổi) từng là trụ cột gia đình, bị liệt nửa người sau tai nạn lao động, cả gia đình sống nhờ trợ cấp 750.000đ/tháng. Anh đến khám với niềm hy vọng, bác sĩ thành phố sẽ tìm được hướng điều trị phù hợp hơn.

Lại có những đôi mắt biết nói như níu lấy người đối diện. Em Siu Đăng (16 tuổi, làng Tung) mắc Thalassemia, thân hình nhỏ như trẻ lên 7, mất khả năng đi lại. Lần đầu trong đời, em biết tên căn bệnh của mình. Và chỉ một cái chạm tay từ bác sĩ cũng đủ khiến em rạng rỡ.

Và có những đứa trẻ chỉ biết bám vào người thân như thể đó là cả thế giới còn lại. Bé Võ Minh Nhật (4 tuổi, thôn Ia Chía) mất một phần cánh tay bẩm sinh. Bố mẹ đi làm xa, em sống với ông bà ngoại. Suốt buổi khám, Minh Nhật chỉ níu chặt ông, đôi tay không trọn vẹn vẫn cố ôm lấy bờ vai oằn xuống vì gánh đời hai thế hệ.

Những cuộc gặp ấy ngắn thôi, nhưng để lại day dứt rất dài. Bởi có những điều bác sĩ không thể chữa khỏi như nỗi cô đơn, cái nghèo, hay sự bất lực khi bệnh tật chạm đến những người vốn đã chịu quá nhiều thiếu thốn. Nhưng chính vì thế, hành trình khám bệnh, phát thuốc ở những vùng khó khăn chưa bao giờ chỉ là kê toa mà là chiếc cầu âm thầm nối những trái tim, những phận người và những sẻ chia tử tế nhất.

Huyết áp, tiểu đường, bệnh khớp bủa vây bà con Ia Nan

Nếu mỗi phận đời là một lát cắt cảm xúc, thì những con số được ghi nhận tại điểm khám Ia Nan lại cho thấy một bức tranh y tế nhiều trăn trở. Huyết áp cao, tiểu đường, gan nhiễm mỡ, sỏi thận, viêm dạ dày, thoái hóa khớp... gần như bủa vây người dân nơi đây, bất kể độ tuổi.

Tất cả người lớn đến khám đều được đo huyết áp và mạch tim, và kết quả khiến nhiều y bác sĩ không khỏi giật mình. Có người chỉ mới ngoài 30, nhưng mạch đập vượt 100, huyết áp cao đến mức nguy hiểm - vậy mà vẫn sinh hoạt bình thường, không một triệu chứng rõ rệt. Nếu không có các thiết bị y tế hiện đại được mang tới tận nơi, có lẽ nhiều người vẫn nghĩ mình hoàn toàn khỏe mạnh.

Không chỉ ở các chỉ số huyết áp, tim mạch, trong gần 300 lượt siêu âm trong buổi khám cũng phát hiện nhiều vấn đề sức khỏe đáng lo ngại. BS.CK2 Bùi Thị Tường Vi - bác sĩ siêu âm của đoàn chia sẻ: “Tôi ghi nhận rất nhiều trường hợp gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, suy thận. Có bệnh nhân cần chỉ định chạy thận ngay. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ăn mặn, uống rượu thường xuyên - những thói quen rất phổ biến ở người dân nơi đây”.

Chăm sóc sức khỏe sinh sản cũng là một mảnh ghép thiếu hụt. BS Phạm Trần Văn Hội kể: “Chúng tôi thực hiện 5 ca siêu âm thai, trong đó có 2 sản phụ không hề biết mình đang mang thai, thậm chí có một ca song thai 15 tuần. Người mẹ đã có 3 con, nghĩ mình chỉ trễ kinh. Đến khi siêu âm mới vỡ lẽ. Những phát hiện này cho thấy nhu cầu tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế cơ bản vẫn còn rất hạn chế với phụ nữ vùng sâu vùng xa”.

Ở các bàn khám nội, những vấn đề khác cũng hiện lên rất rõ. BS.CK1 Nguyễn Đỗ Như Quỳnh nhận định: “Người dân chủ yếu lao động tay chân, ăn uống thiếu chất, không đi khám định kỳ. Vì vậy, bệnh cơ xương khớp, tăng huyết áp, bướu cổ, viêm dạ dày diễn tiến âm thầm mà không ai hay biết”.

Cùng góc nhìn đó, BS.CK2 Phạm Thị Thu Nga và BS.CK1 Lê Thị Kiều Oanh cho biết: “Nhiều người bị tiểu đường, cao huyết áp nhưng không được chẩn đoán. Có người từng được phát thuốc từ trạm y tế nhưng không uống đủ liệu trình. Một phần do trạm thiếu bác sĩ, phần khác vì người dân thiếu kiến thức và điều kiện theo dõi sức khỏe”.

Với trẻ em, những “căn bệnh nhỏ” lại trở thành nỗi lo lớn. Tình trạng suy dinh dưỡng, thiếu canxi, nhiễm giun sán, rụng răng sớm diễn ra phổ biến. Đáng chú ý, hơn 90% trẻ đến khám mắc bệnh lý răng miệng như sâu răng, viêm nướu, viêm nha chu - chủ yếu do thói quen vệ sinh chưa đúng. Và đó là lý do hơn 300 chiếc răng đã được nhổ trong chuyến đi này, có cả răng khôn, răng viêm nặng, răng bị hoại tử, mưng mủ - những tình trạng mà người dân chỉ biết “chịu đựng” vì chưa từng được điều trị đúng cách.

Để phục vụ riêng cho nhu cầu chăm sóc răng miệng, BS.CK1 Phan Bá Ngọc - người nhiều năm đồng hành cùng các chương trình khám cộng đồng - đã chuẩn bị một “phòng khám nha thu nhỏ”, với đầy đủ ghế máy, thiết bị hấp sấy, thuốc trám và đội ngũ bác sĩ-phụ tá tận tâm. Nhờ vậy, lần đầu tiên, từ trẻ nhỏ đến người lớn đều được khám, tư vấn và điều trị răng miệng bài bản ngay tại một điểm khám dã chiến giữa đại ngàn.

Ia Nan, Gia Lai: Một điểm chạm - muôn nhịp sẻ chia

Daisy và AloBacsi những điều tận tâm, tận lực từ trái tim sẽ tự khơi lên nhịp đập tử tế. Chính sự chân thành ấy tạo nên dấu ấn - để những người cùng chí hướng tìm thấy nhau, thu hút nhau bằng tinh thần sẻ chia.

Giữa những nhịp đập tử tế, DHG Pharma luôn là mạch nối bền vững, âm thầm nhưng vững vàng, sát cánh cùng AloBacsi và Daisy Media qua vô vàn chuyến chăm sóc sức khỏe cộng đồng suốt nhiều năm qua. Trong hành trình về Gia Lai lần này, DHG Pharma tiếp tục sứ mệnh ấy, chuẩn bị toàn bộ cơ số thuốc cho 1.300 bà con Ia Nan. Dù số lượng khám vượt chỉ tiêu, nhưng từng đơn thuốc vẫn đầy đủ, phong phú đến người cuối cùng ra về, không ai bị bỏ sót, không ai thiếu phần.

Bên cạnh thuốc men và các nhu yếu phẩm thiết yếu, chương trình còn để lại dấu ấn đặc biệt với việc xây dựng “Tủ sách cho em” tại hai điểm trường Kpăh Klơng và Cù Chính Lan. Công trình ý nghĩa này được hình thành từ sự chung tay của Quỹ Nhân Ái Briar, phối hợp cùng Công ty Truyền thông Daisy và tấm lòng sẻ chia của các mạnh thường quân. Những kệ sách đầy ắp truyện thiếu nhi, sách Cánh Diều… không chỉ mang tri thức mà còn chắp cánh ước mơ cho các em nhỏ nơi vùng cao biên giới.

Và còn rất nhiều các mạnh thường quân khác và những tình nguyện viên tại địa bàn thị xã Ia Nan, những người đã âm thầm đóng góp, hỗ trợ cả về vật chất lẫn tinh thần cho chương trình. Chính tấm lòng sẻ chia, sự hy sinh thầm lặng và tinh thần thiện nguyện của quý vị đã tiếp thêm sức mạnh để hành trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng lan tỏa rộng khắp, mang đến yêu thương và niềm tin cho bà con vùng biên giới Ia Nan, Gia Lai.

Hành trình tại Ia Nan khép lại, nhưng đó không phải là dấu chấm mà là một điểm nối.
Nối tiếp những cung đường đã qua, mở ra những vùng đất mới, nơi vẫn còn nhiều bàn tay cần được nắm lấy, nhiều phận người cần được lắng nghe và sẻ chia.

Không ai có thể làm tất cả, nhưng mỗi người đều có thể làm một điều gì đó. Từ vùng biên Ia Nan đầy nắng gió, hơn 1.300 người dân nay đã được lắng nghe, chữa lành và tiếp sức nhờ những trái tim đồng hành không quản ngại đường xa, khí hậu hay điều kiện khắc nghiệt. Sự góp sức của các y bác sĩ, doanh nghiệp, nhà tài trợ và tình nguyện viên không chỉ mang lại thuốc men, sách vở, sữa, dinh dưỡng… mà còn thắp lên niềm hy vọng cho một ngày mai tốt đẹp hơn giữa đại ngàn.

Daisy Media xin được gửi lời cám ơn sâu sắc đến các y bác sĩ, các doanh nghiệp, nhà tại trợ và tình nguyện viên, cám ơn sự đồng hành của DHG Pharma và AloBacsi trên hành trình thiện nguyện. Xin được tri ân và hẹn gặp lại trên những hành trình thiện nguyện tiếp theo - nơi yêu thương vẫn luôn sẵn sàng lên đường.